An toàn lao động trong các làng nghề, sức khỏe bị đánh đổi bằng lợi nhuận

Cập nhật ngày: 14/07/2012 08:46AM

Để giảm chi phí sản xuất, các chủ cơ sở sản xuất trong làng nghề thường “quên” việc trang bị các phương tiện bảo hộ lao động cá nhân cho người lao động như: quần áo, khẩu trang, kính, mũ, găng tay...

An toan lao dong trong cac lang nghe, suc khoe bi danh doi bang loi nhuan - Bao Ho Lao Dong Quang Trung

An toàn lao động trong các làng nghề: Sức khỏe bị đánh đổi bằng lợi nhuận

Tại các làng nghề ở Việt Nam, nơi sản xuất thường đan xen với nhà ở, hầu hết dân cư của làng tham gia vào quá trình sản xuất nên nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe người dân rất lớn.

Những con số báo động

Do môi trường không khí, nước ngầm và nước mặt, đất đều bị ô nhiễm nên số người dân tại các làng nghề bị mắc các bệnh đường hô hấp, đau mắt, bệnh ngoài da, tiêu hóa... rất cao. Ngoài ra, còn có nhiều bệnh nghề nghiệp như: bụi phổi, ung thư, đau cột sống...

Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu về làng nghề mới chỉ dừng lại ở việc mô tả cắt ngang (đánh giá hiện trạng môi trường và tình hình bệnh tật) mà chưa có những nghiên cứu dịch tễ đánh giá được mối liên quan của bệnh tật với các yếu tố ô nhiễm.

Theo các nghiên cứu của Viện Nghiên cứu KHKT BHLĐ, sức khỏe dân cư tại các làng nghề tái sinh kim loại là có nhiều vấn đề nhất. Kết quả điều tra sức khỏe tại làng tái sinh chì Đông Mai (Hưng Yên) cho thấy: Triệu chứng chủ quan về hô hấp (tức ngực, khó thở) chiếm 65,6%, suy nhược thần kinh chiếm 71,8%, đa khớp mãn chiếm 46,9%, hồng cầu giảm chiếm 19,4%... Tại làng nghề Văn Môn: Bệnh đường hô hấp chiếm 64,4%, suy nhược thần kinh 54,5%, bệnh ngoài da 23,1%. Tại làng nghề Vân Mai, Bắc Ninh: Bệnh đường hô hấp chiếm 44,4%, bệnh da liễu 68,5%, bệnh đường ruột 58,8%...

Trách nhiệm thuộc về ai?

Viện dẫn lý do “chỉ là làng nghề”, chủ cơ sở sản xuất không đầu tư máy móc, thiết bị hiện đại, độ an toàn cao, mà chỉ sử dụng những phương tiện lao động cũ nhằm thu hồi vốn nhanh. Các quyền lợi của người lao động làm việc tại cơ sản xuất tại các làng nghề như ký hợp đồng lao động, đóng BHYT, BHXH... cũng không được quan tâm. Chủ sử dụng lao động đưa ra lý do: Đây chỉ là cơ sở sản xuất làng nghề truyền thống, theo mùa vụ và những lao động là người nhà làm việc trong lúc nông nhàn, chỉ cần giao việc bằng miệng và trả lương đầy đủ là xong. Mặt khác, do thiếu hiểu biết, người lao động không muốn tham gia đóng BHXH, BHYT, chỉ cần tiền công cao. Do đó, khi xảy ra tai nạn lao động, họ đã không được hưởng một chế độ gì, phải tự lo các khoản chi phí, chủ sử dụng lao đông chỉ “hỗ trợ” phần nào dựa trên “tình cảm” mà không hề mang tính bắt buộc.

Theo ông Lưu Duy Dần, Phó Chủ tịch, Tổng thư ký Hiệp hội làng nghề Việt Nam, đây là tình trạng chung trong việc sử dụng lao động tại các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất. Bản thân môi trường sản xuất hiện nay không an toàn, người sử dụng lao động vẫn chưa thực hiện trách nhiệm của mình. “Tai nạn xảy ra nhiều như hiện nay rất đáng báo động” - ông Dần trăn trở.

Vẫn theo ông Dần, làm giàu là tốt, nhưng không thể làm bằng bất kỳ giá nào. Hiện nay, mọi thứ đều có thể “mua” được, từ đánh bóng tên tuổi, đến những giải thưởng cao... nhưng đây có thể là “mũi tên ngược”. Lương không trả hết cho công nhân, lao động không được bảo hộ, thì tất cả những danh hiệu đều trở nên vô nghĩa, thậm chí còn phản tác dụng.

Đánh giá của ngành chức năng cho thấy, máy móc sử dụng trong sản xuất tại các làng nghề phần lớn không bảo đảm an toàn, nhiều thiết bị cũ kỹ, lạc hâu, không an toàn. Phần lớn máy móc không có tài liệu kỹ thuật để hướng dẫn, vận hành an toàn thiết bị, nếu có thì cũng rất sơ sài. Ngoài ra, tại các cơ sở sản xuất còn có không ít các loại máy tự chế, tự lắm ráp từ các bộ phận cũ, chắp vá tạm bợ. Điều đáng nói nhất, nhận thức về công tác an toàn vệ sinh lao động, phòng chống cháy nổ của cả chủ cơ sở sản xuất lẫn người lao động còn yếu. Phần lớn người lao động được đào tạo nghề theo kiểu truyền miệng, cầm tay chỉ việc.

Về vấn đề này, ông Dần cho rằng, thực trạng đó lỗi một phần do bản thân người lao động còn thiếu ý thức. Người lao động chưa chú ý đến môi trường làm việc, chưa coi trọng chính bản thân mình. Chủ cơ sở sản xuất trang bị bảo hộ lao động nhưng hầu hết người lao động không sử dụng, dễ bị tai nạn lao động không đáng có.